Rozwód / Rozwód a wina rozkładu pożycia
W wyroku rozwodowym Sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Orzeczenie rozwodu z winy jednego z małżonków oprócz moralnej satysfakcji może mieć w przyszłości doniosłe konsekwencje prawne, z których małżonkowie uznani za winnych początkowo często nie zdają sobie nawet sprawy.
Małżeństwo może zostać rozwiązane:
I. Z wyłącznej winy jednego z małżonków.
II. Z winy obydwojga małżonków.
III. Bez orzekania o winie.
IV. Z ustaleniem, że żadne z małżonków nie ponosi winy.
I. Rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków
Małżonkowie często domagają się uznania drugiej strony za wyłącznie winną rozkładu pożycia, jednak w praktyce orzeczenie takie jest relatywnie trudne do uzyskania. Trudność ta wynika z faktu, że przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wprowadzają rozróżnienia stopnia winy małżonków. Oznacza to, że jeżeli jeden z małżonków zawinił w niewielkim stopniu (np. w 5%), to nie można uzyskać rozwodu z wyłącznej winy drugiej strony nawet jeżeli drugi małżonek dopuścił się wielu dużo cięższych przewinień (np. w 95%). Przykładowo jeżeli jeden z małżonków w rażący sposób zaniedbuje rodzinę, ale drugi w odpowiedzi na to wywołuje awantury i obrzuca go obelgami, sąd może uznać, że zachowanie obydwojga małżonków było zawinione.
Uwaga! Nawet niewielki stopień zawinienia istniejący po obu stronach uniemożliwia uzyskanie rozwodu z winy wyłącznej.
Należy także pamiętać, że wyłączna wina w rozkładzie pożycia stanowi jedną z negatywnych przesłanek rozwodu. Sąd nie orzeknie bowiem rozwodu jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia małżeńskiego.
Uwaga! Sąd nie może dać rozwodu, jeżeli domaga się go małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia, a drugi małżonek nie wyraża na niego zgody.
Rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków niesie za sobą doniosłe konsekwencje prawne. Sąd na żądanie małżonka niewinnego może bowiem zasądzić od małżonka ponoszącego winę alimenty służące wyrównaniu jego stopy życiowej. Obowiązek ten nie jest przy tym ograniczony w czasie i w praktyce może trwać aż do momentu, gdy dotychczasowy małżonek umrze, bądź ponownie zawrze związek małżeński. Małżonek wyłącznie winny nie może natomiast żądać alimentów od małżonka niewinnego w żadnej sytuacji (w przypadku rozwodu z winy obydwojga małżonków, bądź bez orzekania o winie byli małżonkowie mogą żądać wzajemnie od siebie alimentów jeżeli znajdują się w niedostatku). Uznanie wyłącznej winy jednego z małżonków pozostaje natomiast bez wpływu na kwestie związane z podziałem majątku po rozwodzie, czy też na kwestie władzy rodzicielskiej i kontakty z dziećmi.
II. Rozwód z winy obydwojga małżonków
Jak wskazałem wyżej przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wprowadzają rozróżnienia stopnia winy małżonków. Dlatego jeżeli jedna ze stron domaga się rozwodu z wyłącznej winy drugiej strony, może się zdarzyć, że sąd orzeknie rozwód z winy obydwojga małżonków, jeżeli w postępowaniu małżonka domagającego się rozwodu także dopatrzy się zachowań zasługujących na naganną ocenę.
W przypadku rozwodu z winy obydwojga małżonków, obydwoje byli małżonkowie mogą żądać wzajemnie od siebie alimentów, ale tylko wtedy jeżeli znajdują się w niedostatku - alimenty te mają służyć zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych, a nie wyrównaniu poziomu życia.
III. Rozwód bez orzekania o winie
Jest to najszybszy i najtańszy model rozstania między małżonkami. Rozstając się w ten sposób można uniknąć publicznego prania brudów, wywlekania wzajemnych uraz oraz angażowania w rozwód rodzin i osób postronnych, występujących w charakterze świadków każdej ze stron - odpada bowiem konieczność udowadniania winy jednej ze stron. Rozwiązanie to sprzyja także temu, żeby małżonkowie po rozwodzie pozostali w przyjaźni, wspólnie wykonywali władzę rodzicielską nad dziećmi i obracali się w tym samym kręgu towarzyskim.
Uwaga! Sąd może zaniechać orzekania o winie tylko wtedy, jeżeli z takim wnioskiem wystąpią zgodnie obydwoje małżonkowie. Rozwód ma wówczas takie skutki, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Należy pamiętać, że w przypadku rozwodu bez orzekania o winie tak samo jak w przypadku rozwodu z winy obydwojga małżonków, byli małżonkowie mogą żądać wzajemnie od siebie alimentów jeżeli znajdują się w niedostatku. W przypadku rozwodu bez orzekania o winie obowiązek ten jest jednak ograniczony do okresu 5 lat od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.
IV. Rozwód z ustaleniem, że żaden z małżonków nie ponosi winy
Sytuacja taka będzie miała miejsce wówczas kiedy przyczyną rozkładu pożycia są okoliczności o charakterze niezależnym od małżonków, takie jak np. choroba psychiczna, bezpłodność, czy niemoc płciowa. Odnośnie możliwości dochodzenia roszczeń alimentacyjnych od byłego małżonka sytuacja kształtuje się tutaj tak jak w przypadku rozwodu bez orzekania o winie, tj. małżonkowie mogą żądać wzajemnie od siebie alimentów jeżeli znajdują się w niedostatku, obowiązek ten jest jednak ograniczony do okresu 5 lat od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.